Water en bodem sturend bij ruimtelijke ordening

Uitgangspunten plan

De minister hanteert enkele uitgangspunten in zijn plan. Deze uitgangspunten zijn gebaseerd op de aanbevelingen van de Deltacommissaris en de heer Remkes en luiden als volgt:

1. Niet afwentelen op toekomstige generaties, andere gebieden en/of functies, of privaat naar publiek.
2. Meer rekening houden met weersextremen.
3. In samenhang omgaan met wateroverlast, droogte en de bodem. 
4. Meerlaagsveiligheid om de risico’s van overstroming in de toekomst te beperken. 
5. Minder afdekken, minder vergraven, niet verontreinigen.
6. Integrale aanpak in de leefomgeving.
7. Pas toe of leg uit.

Beleidskeuzes met invloed op de landbouw

Op een aantal thema’s hebben we te maken met problematiek rondom water en bodem, deze worden per gebied of thema door Het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen uitgewerkt. We lichten per thema de problematiek en beleidskeuzes toe.

Water en bodem

Voldoende schoon (zoet) water

Problematiek: Er is een tekort aan voldoende schoon (zoet) water door afname wateraanbod, toename vraag, zeespiegelstijging, toenemende verzilting en verslechtering waterkwaliteit en de grenzen aan watersystemen en zoetwatervoorraad.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Grondwateronttrekkingen in beeld brengen, afspraken maken over volumes.
• Efficiënter omgaan met water in de landbouw en teelten. 
• Uitvoering van maatregelen van Stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027, het 7e Actieprogramma nitraatrichtlijn met addendum (oa brede beekdalen 100-250m.) en derogatiebeschikking EU.
• Ruimte creëren voor water en vasthouden van water. Denk aan extra waterbergingen, demping sloten, verbreding waterlichamen, vertragen waterafvoer door verruwing als houtwallen heggen, etc.
• Duurzaam bodembeheer.

Bodem: vitaal en efficiënt

Problematiek: Grootschalige bodemafdekking voor woningbouw, industrie en infrastructuur zorgt voor problemen met de waterafvoer en veroorzaakt hittestress in versteende gebieden. We hebben te maken met bodemdaling, verdroging, verzilting, een toename van CO2-emissies, bodemverdichting en afname van organische stof en biodiversiteit in bodems.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Er komen maatregelen op gebied van materiaal, nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen, etc.

Bebouwd gebied

Problematiek: Nieuw te ontwikkelen bouwlocaties in kwetsbare delen moeten bestand zijn tegen overstromingen, wateroverlast en/of bodemdaling.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Streven naar zo min mogelijke afdekking van bodem.
• Geen woningbouw op locaties waar in toekomst ruimte nodig is voor o.a. waterberging.

Gebieden

Laagveengebieden

Problematiek: In het landelijke laagveengebied (circa 85% van alle veengronden) daalt de bodem. Dat komt door zetting, inklinking en veenoxidatie, waarbij inklinking en veenoxidatie vooral veroorzaakt worden door ontwatering. Oxidatie (verbranding) van veengrond leidt tot uitstoot van broeikasgassen. Dit wordt versterkt als grasland wordt gescheurd en er andere gewassen op worden geteeld.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Streven naar grondwaterstand van 20 tot 40 cm vanaf het maaiveld in 2030.
• Stevige inzet op behoud grasland.

Consequenties: Een hogere grondwaterstand zal een grote impact hebben op de agrarische bedrijfsvoering en daarmee het verdienmodel. Het kabinet gaat in overleg met de partijen om een eerlijk inkomen te verdienen. De overheid faciliteert in een omslag naar extensievere landbouw, opkoop van grond, afwaardering van grond en verpachting van grond met bepaald beheer.

Verzilting kustgebieden

Problematiek: 14% van het Nederlandse grondoppervlakte heeft te maken met of kans op verzilting. Door aanvoer van zoetwater proberen we dit tegen te gaan. Echter door de zeespiegelstijging, langere periodes van droogte, verminderde rivierafvoeren, bodemdaling in rivieren is dit steeds lastiger.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Het Rijk en de waterschappen zetten zich in voor aanvoer van zoetwater. 
• In toekomstige Stroomgebiedbeheerplannen (2028-2033) komt er extra aandacht voor verzilting.

Consequenties: Bij schaarste in zoetwater krijgen veenweidegebieden voorrang boven andere gebieden bij het tegengaan van verzilting.

Hoge zandgronden

Problematiek: De hoge zandgronden hebben te maken met grote waterkwaliteit-, bodem- en biodiversiteitsproblemen. Intensief gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen, buitenlandse belasting en lokale lozingen van rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn de belangrijkste oorzaken.
Beleidskeuzes m.b.t. landbouw:

• Provincies werken in gebiedsprogramma de maatregelen uit het addendum bij het 7e actieprogramma uit (o.a. de brede bufferstroken langs beekdalen, 100 - 250 meter).
• Bodem moet langer water vasthouden en minder snel afvoeren (sponswerking).
• Verhoging van het grondwaterpeil van 10 tot 50 cm.
• Beperkingen van grondwateronttrekkingen rondom Natura 2000-gebieden.

Samenwerken aan realisatie

De beleidskeuzes en maatregelen in dit plan hebben betrekking op het landelijk gebied. Borging vindt dan ook grotendeels plaats via het Nationaal Programma Landelijk Gebied. In de periode tot aan januari 2023 werkt de minister de regionale doelen en keuzes nader uit. Voor deze plannen is ruim 4 miljard beschikbaar.

Welk effect hebben de maatregelen op uw bedrijf?

Wilt u weten wat het effect is van de maatregelen in water en bodem voor uw bedrijf? Neem dan contact op met de specialisten van FarmConsult via 0573 – 28 89 89 of mail naar farmconsult@forfarmers.eu.